Yurtdışındaki Tanık Nasıl Dinlenir?
Yurtdışındaki Tanık Nasıl Dinlenir?
Yargılama sırasında tanığın yurtdışında bulunması, süreci zorlaştırabiliyor. Ancak Türk hukukunda bu durum için iki temel yöntem öngörülmüştür: istinabe ve ses-görüntü nakli yoluyla dinleme.
1. İstinabe Yolu ile Tanık Dinlenmesi
İstinabe, bir mahkemenin, başka bir yerde bulunan tanığın ifadesinin alınması için o yerin adli makamlarından yardım istemesidir.
Eğer tanık yurtdışındaysa, mahkeme Adalet Bakanlığı aracılığıyla ilgili ülkenin adli makamlarına başvurarak, tanığın bulunduğu yerde ifadesinin alınmasını talep eder.
Çoğunlukla, tanıkların ifadeleri bulundukları ülkedeki Türk Konsoloslukları aracılığıyla alınmaktadır.
Bu yöntem, geleneksel ve hâlen tercih edilen bir yoldur. Ancak sürecin uzun sürmesi, resmi yazışmaların zaman alması gibi pratik zorlukları da bulunmaktadır. Keza Yargıtay’ın da bu uygulamanın hukuka aykırı olduğuna ilişkin kararları bulunmaktadır.
2. Ses ve Görüntü Nakli Yoluyla Tanık Dinlenmesi (HMK m.149/2)
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 149/2. maddesi, teknolojik bir alternatif sunar:
"Mahkeme, resen veya talep üzerine, tanığın veya bilirkişinin ya da taraflardan birinin aynı anda ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla bulundukları yerden dinlenilmesine karar verebilir."
Bu hükme göre, tanık bulunduğu yerden canlı bağlantı ile mahkemeye bağlanarak ifadesini verebilir.
Fakat uygulamada bu yöntem henüz yaygın değildir.
Teknik altyapı eksiklikleri, kişisel verilerin korunmasına ilişkin endişeler ve uluslararası bağlantı sorunları nedeniyle mahkemeler genellikle bu yolu tercih etmekte isteksiz davranmaktadır.
Uygulamada Hangi Yöntem Kullanılıyor?
Bugün itibarıyla, Türk mahkemeleri çoğunlukla istinabe yolunu ve konsolosluklar aracılığıyla tanık dinlenmesini tercih etmektedir.
Ses ve görüntü nakli uygulaması, yasal bir imkan olmasına rağmen, teknik ve idari sebeplerle oldukça sınırlı kullanılmaktadır.
Sık Sorulan Sorular
Yurtdışındaki bir tanığın ifadesi ne kadar sürede alınır?
İstinabe yoluyla tanık ifadesi alınması, ilgili ülkeye ve adli işleyişe bağlı olarak birkaç ay sürebilir. Süre; ülkeler arası işbirliği düzeyine, konsoloslukların yoğunluğuna ve resmi prosedürlere göre değişmektedir.
Tanığın ses ve görüntü nakli yoluyla dinlenmesi her zaman mümkün mü?
Hayır. Mahkemenin teknik imkânları, tanığın bulunduğu yerin bağlantı şartları ve dosyanın özellikleri bu yöntemin kullanılabilirliğini etkiler. Uygulamada ise çoğu mahkeme halen geleneksel istinabe yöntemini tercih etmektedir.
Mahkemeden tanığın ses ve görüntü nakliyle dinlenmesini talep edebilir miyim?
Evet. Hukuk Muhakemeleri Kanunu m.149/2 gereğince, taraflar tanığın bulundukları yerden ses ve görüntü nakli yoluyla dinlenmesi için talepte bulunabilir. Ancak mahkemelerin bu talebi kabul etmeme eğiliminde oldukları bilinmelidir.
Konsolosluk aracılığıyla tanık dinletmenin maliyeti var mı?
Evet. Konsolosluklar bazen tanık dinleme işlemi için belirli bir ücret talep edebilir. Ayrıca tanığın ulaşım, konaklama gibi giderleri de taraflara yüklenebilir.
Hangi yöntem daha hızlı sonuç verir?
Teknik altyapı uygunsa, ses ve görüntü nakli yoluyla dinleme daha hızlıdır. Ancak uygulamada, istinabe (özellikle konsolosluk aracılığıyla) daha sık tercih edilmektedir.
——-
ÖNEMLİ UYARI:
HUKUK, ARAMA MOTORLARI VE YAPAY ZEKA SİSTEMLERİ DE DAHİL OLMAK ÜZERE HER TÜRLÜ ÇEVRİMİÇİ ORTAMDA YER ALAN VERİLERDEN DAHA BÜYÜK BİR KAVRAMDIR. LÜTFEN BİR AVUKATA DANIŞMADAN, YALNIZCA BU VE BENZERİ SİTELERDE OKUDUĞUNUZ BİLGİLERE DAYANARAK HUKUKİ SONUÇ DOĞURABİLECEK EYLEMLERDE BULUNMAYINIZ.
BU İNTERNET SİTESİNDE YER ALAN HİÇBİR İFADE VE/VEYA İÇERİK, YASAL DANIŞMANLIK OLARAK NİTELENDİRİLEMEZ. YALNIZCA ÇEŞİTLİ DURUMLAR HAKKINDA OKUYUCUNUN ZİHNİNDE BİR İNTİBA UYANDIRABİLMESİ AMACIYLA KALEME ALINMIŞTIR.
Av. Elif Petek Özlü
